Smoki (chińskie)

Smok jest jednym z tych chińskich symboli, które posiadają wiele znaczeń; łączy on najprzeróżniejsze mitologiczne i kosmologiczne wyobrażenia. Pod pojęciem „smok” rozumie się całkowicie różne istoty. W porównaniu z europejską mitologią chiński smok jest zwierzęciem dobrodusznym – symbolem męskiej, zapładniającej siły przyrody (yang). Od czasów panowania dynastii Han (206 p.n.e. do 220 n.e.) jest jednocześnie symbolem cesarza lub syna nieba. Jest on pierwszym z „trzystu sześćdziesięciu zwierząt łuskowych” i piątym zwierzęciem chińskiego zodiaku. Jako jedno z czterech zwierząt przypisanych do stron świata zajmuje miejsce na wschodzie. Jest to strona, gdzie wschodzi Słońce, strona płodności, wiosennego deszczu i w ogóle deszczu. W tym wypadku na-zywany jest „niebiesko-zielonym smokiem” (青龙Qīnglóng), a jego przeciwieństwo to biały tygrys (白虎Báihǔ), władca zachodu i śmierci.

W tym przyrodniczym kontekście starożytni Chińczycy sytuowali smoka zimową porą pod ziemią. Jednak drugiego dnia drugiego chińskiego miesiąca smok wychodzi spod ziemi, wzbija się do nieba i wywołuje pierwszy grzmot i pierwszy deszcz. Wtedy można już uprawiać pola w Chinach Północnych. Jeszcze dziś chińska społeczność w Marysville (Kalifornia) uroczyście obchodzi tego dnia wielkie „Święto Smoka”. Odpala się sztuczne ognie symbolizujące smoka, a kto znajdzie potem resztkę tych ogni, będzie miał w nadchodzącym roku szczęście.

Smok, jako cudowne zwierzę, może przybierać rozmiary małe jak jedwabnik lub tak wielkie, że wypełnia przestrzeń między niebem i ziemią. Jeśli chce, może stać się niewidzialny. W dzień, gdy wstępuje do nieba, nie można go zobaczyć, gdyż ukryty jest za deszczowymi chmurami, na których podróżuje. Na ilustracjach często przedstawiane są dwa smoki, bawiące się piłką lub perłą (grzmot); ich gra wywołuje deszcz.

W kosmologii rozróżniano już dawniej cztery kategorie smoków: smoki nieba (天龙Tiānlóng), które symbolizują jego regenerującą siłę; smoki duchów (神龙Shén lóng), powodujące deszcz; smoki ziemi (地龙dìlóng), władcy źródeł rzek, i wreszcie strażnicy skarbów (伏藏龙Fú cáng lóng). Oprócz tego istniały wyobrażenia o czterech smoczych królach (龙王Lóngwáng), z których każdy ma pieczę nad czwartą częścią mórz okalających ziemię.

W tradycji ludowej wielką rolę odgrywają przede wszystkim „morskie” smoki. Smok-król mórz posiada wspaniały pałac, wypełniony po brzegi kosztownościami. Tam, pod powierzchnią morza, odwiedzają go szczęśliwcy, którzy czasem poślubiają jedną z jego córek.